بررسی

یادداشت هایی در روابط بین الملل و غرب آسیا

بررسی

یادداشت هایی در روابط بین الملل و غرب آسیا

طبقه بندی موضوعی

محرومیت های دائمی و استراتژِیک در برجام

سه شنبه, ۲۷ مرداد ۱۳۹۴، ۰۴:۰۶ ب.ظ


مطابق با مواد 9 ،11و12 برجام  کشور ما از سه حق مهم و استراتژیک خود در زمینه ی تولید سوخت  و راکتور به طور ابدی محروم  خواهد شد.این یادداشت در پی تبیین اهمیت این حقوق و ارائه ی راه چاره ای برای باز گرداندن آبی است که هنوز به طور کامل از جوی نرفته است.

1-حق استفاده از راکتورهای سریع:" ایران در نظر دارد که با روند پیشرفت فنآوری بین المللی در اتکاء بر آب سبک برای راکتورهای تحقیقاتی وتولید برق آینده خود با همکاری گسترده تر بین المللی که شامل تضمین عرضه سوخت لازم می شود، همگام باشد"

2-حق نگهداری سوخت مصرف شده:"ایران قصد دارد همه سوخت مصرف شده کلیه راکتورهای هسته ای تحقیقاتی و برق فعلی و آینده خود را برای نگهداری یا اقدامات بعدی، آنگونه که در قراردادهایی که به نحو مناسب با طرف دریافت کننده منعقد خواهد شد، از کشور خارج کند"

3-حق بازفراوری سوخت: " به جز فعالیت های جداسازی صرفا با هدف تولید رادیوایزوتوپ های پزشکی و صنعتی از نمونه های تابش دیده ی اورانیوم غنی شده، ایران به مدت 15 سال وارد بازفرآوری سوخت مصرف شده یا ساخت تاسیسات قادر به بازفرآوری سوخت مصرف شده، یا فعالیت های تحقیق و توسعه بازفرآوری که منتج به ایجاد قابلیت بازفرآوری سوخت مصرف شده شود، نخواهد شد و پس از این مدت نیز قصد چنین کاری را ندارد."

گرچه این مواد بعضا صراحت حقوقی لازم راندارند ولی به لحاظ سیاسی طرف مقابل میتواند این مسئله را مبنایی بر محرومیت ما از این حق قرار دهد."

اهمیت بازفراوری و جداسازی پلوتونیوم

اورانیوم و پلوتونیوم معروف ترین مواد شکافت پذیر برای استفاده در راکتورها هستند.طبق برآورد های کنونی معادن اورانیوم حداکثر تا چند دهه ی دیگر پاسخگوی نیاز نیروگاه های اتمی خواهند بود و برای بقای استفاده از انرژی هسته ای نیاز به سوخت جایگزین خواهد بود.البته لازم به ذکر است معادن اورانیوم ایران که به طور قطعی کشف و در حال استراج اند حتی کفاف چند دهه را هم نمیدهند و بهترین جایگزین اورانیوم، پلوتونیوم است که البته باید به طور مصنوعی آن را تولید کرد از میان دو ایزوتوپ اورانیوم طبیعی ، تنها اورانیوم 235 قابلیت لازم برای شکافت و تولید انرژی را دارد و سهم آن چیزی در حدود هفت دهم درصد اورانیوم طبیعی است.که بسیار ناچیز است ایزوتوپ 238 دارای فراوانی بیش از 99 درصد است اما به طور مستقیم نمیتوان از آن به عنوان سوخت استفاده کرد.خوشبختانه به وسیله ی راکتورهای سریع می توان این نوع از اورانیوم را به پلوتونیوم239 تبدیل و از آن به عنوان جایگزین اورانیوم 235 استفاده کرد.اینجاست که اهمیت بازفراوری و جدا کردن پلوتونیوم از سوخت مصرفی راکتور مشخص می شود.

به عنوان مثال فرض کنید راکتوری داریم که با سوخت 2% -تمامی این اعداد فرضی و برای تفهیم بهتر مسئله اند-غنی شده به میزان 100 تن کار میکند و پس از پایان سوخت آن تمامی اورانیوم 238 آن به پلوتونیوم تبدیل می شود در این مرحله ما حدود 98 تن پلوتونیوم داریم که باید 2 تن آن را برای سوخت گذاری مجدد و به جای اورانیوم 235 مصرف شده برای تولید انرژی باقی بگذاریم و 98 تن آن طی عملیات باز فراوری جدا کنیم.این 98 تن برای سوخت راکتورهای حرارتی که تولید برق انجام میدهند استفاده خواهد شد.

بنابراین با داشتن راکتورهای سریع,راکتورهای حرارتی و فناوری بازفراوری سوخت برای صدها سال و طبق برخی برآوردها تا 2500 سال میتوان از انرژی هسته ای بهره مند بود. به عنوان نمونه ژاپن  حدود 2 تن پلوتونیوم تولید شده را انبار کرده تا در آینده برای سوخت نیروگاه های خود از آن استفاده کند و ظاهرا برنامه ای هم برای ساخت تسلیحات هسته ای ندارد.

با چه اجازه ای؟

بنابراین، این که پلوتونیوم برای مصارف نظامی است و ما قصدی برای بازفراوری آن نداریم برای توجیه عوام شاید مناسب باشد.حال سوال اینجاست که به چه حق و با چه  اجازه ای ملت  از این حق محروم می شود. آیندگان در باره ی ما چه قضاوتی می کنند؟ بدیهی است که مذاکره کنندگان محترم حق پذیرش محدویت های 10 سال و بیشتر را طبق خطوط قرمزترسیمی رهبر نداشته اند چه رسد به محرومیت های دائمی.

با توجه به موارد فوق و همچنین باز طراحی راکتور اراک که به جای اورانیوم طبیعی قرار است از اورانیوم غنی شده در قلب آن استفاده شود می توان فهمید که هدف طرف مقابل فلج کردن برنامه ی هسته ای ایران در دهه های آینده بوده نه جمع کردن برنامه ی غنی سازی چرا که اولا قادر به این کار نبوده و ثانیا برنامه ی غنی سازی به شکلی که در برجام آمده به لحاظ عملی فایده ی چندانی ندارد چرا که اورانیومی که غنی میشود دوباره باید رقیق شود.

راهکار

مجلس شورای اسلامی باید برجام را همراه بایک گزاره برگ که شروط و نگرانی های جمهوری اسلامی در آن گنجانده شده به تصویب برساند.در این گزاره برگ باید حق جداسازی پلوتونیوم در ابعاد صنعتی،ساخت راکتور با کند کننده هایی غیر از آب سبک و حق نگهداری سوخت پس از پایان مدت 15 سال محفوظ دانسته شود و سایر تحفظات راجع به پروتکل الحاقی و دیگر نگرانی ها با وسواس در آن گنجانده شود. این گزاره برگ تفسیر برجام و مبنای عمل ما به آن خواهد بود.

 

محمد شاه سنایی

کارشناس فیزیک هسته ای

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی