بررسی روابط اخوان و بشار اسد
در این نوشتارسعی داریم اهمیت حوادث سوریه را با توجه به اتفاقات اخیر منطقه و موج جدید بیداری اسلامی،در وحدت جهان اسلام بررسی کنیم.
شاید برای بعضی سخنان روزپنجشنبه مرسی درتهران باعث تعجب شده باشد. وشاید بعضی فکر کنند که او یا اخوان برسرسوریه با آمریکا وحتی اسرائیل معامله کرده باشند.به نظر ما این سخن درستی نیست به نظر شما مسئله چیست؟چرا دیدگاه مرسی در باره ی سوریه اینگونه است؟
در این قسمت تاریخچه ی اخوان المسلمین سوریه وحزب بعث را به اختصار مورد مطالعه قرار میدهیم تا بلکه بتوانیم جوابی برای سوال قسمت قبلی پیدا کنیم
ا
اخوان المسلمین : این تشکل ىر سال 1928 با تلاش های حسن البنا در اسماعیلیه ی مصر تشکیل شد و به سرعت فراگیر شد.در اینجا برخی اصول این جنبش را بیان میکنیم:
1-بازگشت به اسلام اصیل از راه تفسیر وتوضیح قرآن 2-اتحاد عرب 3-اتحاد جهان سلام 4-رشد ثروت ملی 5-ترغیب به ایجاد جامعه ای بر مبنای اصول اخلاقی 6-اجتناب از جدل های مذهبی 7-سیاست گام به گام 8-عقیده به خلافت وتلاش برای احیای آن و تشکیل حکومت اسلامی 10-اجتناب از گروه ها واحزاب سیاسی 11-اجتناب از تسلط و حاکمیت مردان مهم و متشخص(1)
اخوان المسلمین سوریه در سال ۱۳۱۴ ه. ش./ ۱۹۳۵ م. در شهر حلب بوسیله دکتر مصطفی السّباعی به تأسی از اخوان المسلمین مصر و به منظور مقابله با اشغال سوریه از سوی فرانسه و سروسامان دادن به اوضاع نابسامان اقتصادی و رفع شکاف موجود بین جهان عرب از طریق احیای اسلام به وجود آمد.
«:
هدف اخوان المسلمین سوریه، استقرار یک نظام اسلامی جامع است که برای حصول به این هدف، نخست به ارشاد وموعظه مردم و دولت روی آورد. امّا در اواخر دهه ۴۰ ه. ش./ ۶۰ م. گروهی از اعضای جنبش این روش را بی نتیجه ارزیابی کرده و جهاد علیه دولت را برگزیدند. این گروه به طور رسمی با تأسی به«جبهه اسلامی سوریه» به رهبری «ابو النصر البینونی» درسال ۱۳۵۹ ه. ش./ ۱۹۸۰ م. راه خود را از گروه اصلاح طلب اخوان المسلمین سوریه جدا کردهاند.
در حال حاضر رهبری اخوان المسلمین سوریه به صورت جمعی انجام میگیرد. بارزترین مشخصه این جنبش در سوریه، مخالفت دایمی آن با دستگاه سیاسی کشور است.(2)
2-حزب بعث سوریه: حزب بعث یا رستاخیز، زادهٔ تفکر زکی الارسوزی از علویان سوریه بود که توسط میشل عفلق از مسیحیان مارونی و صلاح الدین بیطار از مسلمانان سنی پایه گذاری شد و به قدرت رسید .در 1953 با حزب سوسیالیست سوریه یکی شد.ودرسال 1963 برسوریه حاکم شد
از زمان کودتای حافظ اسد در 1970و رسیدن به ریاست جمهوری اقلیت علوی سوریه که خود را پیرو دوازده امام میدانند بیشتر پست ها ومناصب کلیدی را در اختیاردارند.
اساس حزب بعث بر ناسیونالیسم وسوسیالیسم عربی و مخالفت با استعمار بنا شده است و به دنبال تشکیل جماهیرمتحده ی عربی است واز همین رو به شدت ضد اسرائیلی است وهمیشه از مردم فلسطین حمایت کرده است. بااین وجود توجه چندانی به امت واحده ی اسلامی و تشکیل حکومت اسلامی ندارد و می توان گفت از اساس سکولار است(3).این را میتوان از اصول قانون اساسی سوریه دریافت:
قانون اساسی جدید:
ماده 1- جمهوری عربی سوریه کشوری دموکرات با حاکمیت کامل و غیرقابل
تجزیه است که چشم‌پوشی از حتی بخشی از آن جایز نیست و بخشی از وطن عربی است.
ماده 2- نظام کشور جمهوری است و حاکمیت از آن مردم است و شخصی یا گروهی حق ادعای
آن را ندارد.
قانون اساسی قدیم:
اصل 1
1 - جمهوری عربی سوریه یک دولت دموکراتیک، مردمی، سوسیالیست و دارای حاکمیت
با سرزمین غیر قابل تجزیه است. جمهوری سوریه عضو دولت جمهوریهای متحد عرب است. 2 -
کشور عربی سوریه بخشی از وطن عربی است. 3 - ملت سوریه جزیی از امت عرب است و در
تحقق وحدت کامل آن کوشش می نماید.
گرچه در اصل سوم قانون اساسی رئیس جمهور را متدین به اسلام میداند وفقه اسلامی را منبع اصلی قانون گذاری معرفی میکند ولی حکومت را اسلامی نمیداند و حرفی از مسئولیت حکومت در مقابل خداوند و اجرای احکام الهی نمیزند (حتی در قانون اساسی جدید)
یکی دیگر از معایب حکومت سوریه استبداد سیاسی به خصوص در دوران حافظ اسد بوده گرچه با روی کار آمدن بشار اسد در سال 2000قدری از این استبداد کاسته شد رئیس جمهور جدید قصد اصلاحات گسترده ی سیاسی را داشت که به بهار دمشق شهرت یافت را داشت ولی متاسفانه بر اثر فشار حزب بعث و همچنین تهدیدات خارجی به کندی پیش رفت.تجلی این استبداد را میتوان در اصل هشتم قانون اساسی قدیم دید:
اصل 8-حزب سوسیالیست بعث عرب، رهبری جامعه و کشور را بر عهده دارد و جبهه ملی پیشرو را نیز که در راستای هماهنگ کردن نیروی ملت برای خدمت به آرمانهای امت عرب تلاش می کند، رهبری می نماید.
این اصل هیچ سهمی در حکومت برای احزاب دیگرقائل نبود.ولی اگر منصفانه نگاه کنیم تغییرات عمده ای در قانون اساسی این کشور ایجاد شده که از جمله ی آن تغییر همین اصل است:
اصل 8-نظام سیاسی کشور تعددی است... احزاب مجاز در حیات سیاسی ملی سهیم هستند و قانون تشکیل آنان را تنظیم میکند.... عدم استفاده کارکرد عمومی یا اموال عمومی در خدمت منافع سیاسی، حزبی یا انتخاباتی.
با نگاهی به مطالب بالا میتوان پاسخ سوال قبلی را دریافت.با کمال تاسف باید گفت بشار اسد شخصیتی سکولار است و این چیزی نیست که بتوان آن را پنهان کرد تلخ است ولی حقیقت داردآقای اسد حتی برخی ظواهر اسلامی را رعایت نمیکنند وضعیت حجاب همسرایشان ،وضعیت فرهنگی سوریه،حضور وزراء بدون پوشش اسلامی در دولت برخی از شواهد این مطلب است نکته ای که سید حسن نصرالله هم به آن اشاره کرد.ما تا اینجا به اخوان و دکتر مرسی حق میدهیم
حالا شما اخوانی را در نظر بگیرید که اصولش را در بالا ذکر کردیم.و تازه اخوانی که سنی مذهب هم هست.خب مسلم است که با این نظام مخالفت کند.اخوان المسلمین از ابتدا با حکومت بعث مشکل داشت این زخم کهنه در دهه ی 80 میلادی سرباز کرد در سال 1982شورش شهرهای حلب و حماة به شدت سرکوب وحماة بمباران هوایی شد این نا آرامی ها ده هزار کشته از هر دوطرف و همچنین از غیر نظامیان برجای گذاشت. در حمله ی جنبش جهادی اخوان المسلمین به دانشجویان دکتری دانشکده ی نیروی هوایی در حمص 80 دانشجوی این دانشگاه قتل عام شدند جنبش همچنین به بمب گذاری و ترور نخبگان سوری و اعضای بلند پایه ی حزب بعث دست زد.البته دخالت صدام حسین در سوریه وتحریک اخوان،هم چنین ناخشنودی مسلمین از دخالت حافظ اسد در لبنان به نفع مسیحیان مارونی را در شکل گیری این حوادث نباید نادیده گرفت(4). اخوان تا کنون نیز تحت سرکوب دولت سوریه بود با آغاز اصلاحات سیاسی در سال 2011 بسیاری از اعضای این جنبش از زندان آزاد شدند
در ادامه داستانی شنیدنی را از دهه ی هشتاد نقل میکنیم:
در سال 1982 یکی از رهبران اخوان المسلمین سوریه به نام عبدالمجید
طرابلسی در یک سخنرانی آتشین در مسجد خالد بن الولید حمص خطاب به اعضاء اخوان
المسلمین گفت : هرکسی یک بعثی سوری را بکشد خداوند کلید بهشت را به او می
دهد.اتفاقا ماموران امنیتی سوریه چند روز بعد عبدالمجید طرابلسی را در شهر حمص
دستگیر واورا دست بسته پیش حافظ اسد رئیس جمهوری وقت سوریه آوردند.طرابلسی فارغ
التحصیل رشته تفسیر قرآن از دانشگاه الازهر مصربود که مجموعه تفسیرقرآن وی به
عنوان منبع درسی دردانشکده های اصول الدین کشورهای عربی به دانشجویان تدریس می
شود.زمانی که حافظ اسد با عبدالمجید طرابلسی روبرو شد به جای توهین به این شخصیت
به مدت 3 ساعت با وی پیرامون مسائل مربوط به جهان اسلام واوضاع داخلی سوریه وجهان
عرب بحث کرد.طرابلسی نگرانی خود را از گسترش فرهنگ غرب در سوریه ودوری جستن جوانان
از ارزش های اسلامی وترویج سکولاریسم در سوریه بیان داشت.حافظ اسد احساس کرد که
نگرانی طرابلسی از گسترش فرهنگ غرب در سوریه صادقانه است اما وی برای مبارزه با
این پدیده ،شیوه خشونت آمیزی را دنبال می کند.لذا اسد خطاب به طرابلسی گفت اگر شما
واقعا در صدد گسترش ارزش های اسلامی ودینی در جامعه هستید چرا از راه قانونی وارد
نمی شوید؟طرابلسی پاسخ داد : مگر حزب بعث فرصت خدمتگذاری به امثال من را می
دهد؟.حافظ اسد می گوید اگر واقعا شما می خواهی به اسلام خدمت کنی من این فرصت را
به تو می دهم که به عنوان وزیر اوقاف وارد کابینه سوریه شوی مشروط بر اینکه همین
امروز بیانیه بدهی واز اخوان المسلمین ،اعلام برائت بکنی .طرابلسی هم بیانیه ای در
محکومیت اعمال خشونت آمیز اخوان المسلمین صادر می کند وسپس در برابر حافظ اسد به
کلام الله مجید سوگند یاد می کند وبه عنوان وزیر اوقاف وارد کابینه عبدالرئوف
الکسم نخست وزیر وقت سوریه می شود.
نشان به آن نشانی که عبدالمجید طرابلسی در طول 13 سال تصدی وزارت اوقاف 400 دار
القرآن ویک هزار مسجد بزرگ در سراسرسوریه احداث می کند بدون اینکه هزینه ای به
دولت تحمیل کند زیرا همه این مساجد با کمک های مردمی وتجار سوریه احداث شده اند(5)
نظر شما چیست ؟با این تفاسیر به نظر شما آیا حرکت کنونی اخوان در قبال سوریه حرکت سنجیده ای است؟ آیا پس از سرنگونی اسد قدرت به اخوان خواهد رسید؟ چه کسی از این جنگ سود می برد ؟
۱-دکتر اسحاق موسی الحسینی،اخوان المسلمین بزرگترین جنبش اسلامی معاصر، ترجمه ی دکتر سید هادی خسرو شاهی
۲-پایگاه اطلاع رسانی جهان اسلام(www.asnoor.com)
۳-برگرفته از(http://www.parsine.com)
۴-برگرفته از(http://homayoon1564.blogfa.com)
۵- همان
